Over oorlogspers

Een vijandige bezetting maakt een einde aan de persvrijheid. De pers wordt onderworpen aan censuur. Deze gecensureerde pers, waartoe ook de collaborerende pers behoort, vormt een eerste categorie oorlogspers.

Kranten die zich niet aan de censuur wensen te onderwerpen verschijnen clandestien. Deze sluikpers, de tweede groep binnen de oorlogspers, bestrijdt de bezetter en maakt deel uit van het verzet.

Terwijl de gecensureerde kranten wat de vorm betreft kunnen vergeleken worden met een normale krant, is dat voor de clandestiene pers heel anders. Gecensureerde kranten worden op een professionele manier gemaakt en kunnen vaak rekenen op de steun van de bezetter, terwijl de sluikpers vaak op een ‘amateuristische’ manier wordt geproduceerd met materiaal en procedés van mindere kwaliteit.

De gecensureerde pers heeft een regelmatig verschijningsritme. Voor de clandestiene pers is dat doorgaans niet het geval. De context van de productie is precair en de bezetter is niet gediend met clandestiene bladen die zijn legitimiteit in vraag stellen. Clandestiene kranten en diegenen die erbij betrokken zijn worden opgespoord en vervolgd. Een aantal bekoopt hun engagement zelfs met de dood. Wie betrokken was bij de gecensureerde pers kon na de oorlog vervolgd worden voor collaboratie.

Een ander verschil is de distributie: terwijl de gecensureerde pers gebruik kan maken van reguliere (door de bezetter gecontroleerde) distributiekanalen is de verdeling van de sluikpers het werk van gemotiveerde vrijwilligers.

Meer informatie over de gecensureerde en clandestiene pers uit beide wereldoorlogen, net als de geschiedenissen van enkele titels, vindt u in korte artikelen op deze website. Deze achtergrondinformatie is een werk in voorbereiding, dat in de toekomst verder zal worden aangevuld. De doelstelling is uiteindelijk te komen tot een ‘Wikipedia’ van de Belgische oorlogspers, met, naast de gedigitaliseerde pers zelf, informatie over de kranten, hun makers, drukkers en verspreiders.